در زمان عباسیان در قم قیامهایی علیه حاکمان وقت از جمله مأمون و معتصم شکل گرفت. شاهان صفوی به قم نگاه ویژهای داشتند.
صدوق، محمد بن علی، علل الشرایع، منشورات المكتبة الحيدرية و مطبعتها في النجف، بی تا.
دریاچه با تالاب حوض سلطان که به دریاچه ساوه، شاهی و قم نیز شناخته میشود از جمله دیدنیهای اطراف قم در زمستان است.
سد کبار ۲۶ متر ارتفاع و ۵۵ متر طول دارد و دارای یک برج آبگیر است. اطراف و حاشیه سد کبار تفرجگاهی دلنشین و باصفا است که میتوان همراه خانواده و دوستان آخر هفته شاد و مفرحی را در کنار آن تجربه کرد.
مستوفی، حمدالله بن ابیبکر، نزهه القلوب، تحقیق: محمد دبیرسیاقی، قزوین، حدیث امروز، ۱۳۸۱.
جالب است بدانید که علاوه بر بزرگانی که ذکر شد، در این بارگاه ملکوتی علمای مشهوری نیز به خاک سپرده شدهاند. به آیت الله حایری یزدی (مؤسس حوزه علمیه قم)، آیت الله بروجردی (مؤسس مسجد اعظم و از مراجع بزرگ شیعه)، آیت الله خوانساری، آیت الله گلپایگانی، علامه سید محمد حسین طباطبایی (مولف تفسیر المیزان)، شهید مطهری، آیت الله بهجت، شیخ فضل الله نوری و بزرگان دینی دیگری اشاره کرد.
کتاب تاریخ قم کهنترین اثر موجود درباره قم، کتاب تاریخ قم است که در قرن ۴ قمری نوشته شده است. در کتابهای فیلم برداری استخر قم حدود العالم(منسوب به ابو یوسف پیشاوری)[۱۰۰] و مسالک الممالک( ابراهیم بن محمد اصطخری)[۱۰۱] از آثار قرن چهارم و کتاب النقض از آثار قرن ششم [۱۰۲] و نزهة القلوب از آثار قرن هشتم توصیف قم آمده است.[۱۰۳]
دشت موسیر که از ییلاقات بالادست روستای انجیله محسوب میشود از جمله دیدنیهای این دره است.
روستاها و دهکدههایی که در مجاورت این شهر قرار دارد، با وجود حضور در بخش کویری، ???? ???? ????? ?????? از آبوهوایی مطبوع و طبیعتی چشمنواز برخوردار است که در کنار جاذبههای تاریخی آن، میتواند یکی از مقاصد گردشگری کشور محسوب شود.
قیمت بلیت ???? ???? ????? ?????? استخر وابسته به نوع استخر، کیفیت استخر، تفریحاتی که در استخر فراهم شده است و همچنین وسعت استخر میتواند متفاوت باشد.
مسجد جامع قم، قدمت این مسجد به قرن ششم برمیگردد و پس از مسجد امام حسن عسکری، قدیمیترین مسجد قم محسوب میشود.[۸۱]
بنابر حدیثی از پیامبر اسلام(ص) علت نامگذاری بورن این شهر به قم آن است که اهل آن قائم آل محمد(عج) را در قیام یاری میکنند. در منابع روایی از این شهر با اوصافی چون حرم اهل بیت و قطعهای از بیت المقدس نیز نام برده شده است.
اصفهانی حمزه بن حسن، سنی ملوک الارض و الانبیا، بیروت، ۱۹۶۱م.
مسجد مقدس ????? ?????? جمکران، دومین مکان پربازدید و محبوب مسافران و گردشگران پس از حرم فاطمه معصومه (س) است که در قرن چهارم هجری قمری به دستور حضرت مهدی (عج) و در ۶ کیلومتری شهر قم احداث شده و سالانه پذیرای میلیونها زائر و دلباختگان اهل بیت (ع) است.